Guča


Guča – Sabor Trubača

Dragačevski sabor trubača, takođe poznat i kao Guča festival, je tradicionalna festivalska manifestacija i jedinstvena smotra tubaštva koja se svake godine održava u gradiću Guča, u Dragačevu, u regionu Zapadne Srbije.

Skoro milion posetilaca iz Srbije i inostranstva dolazi u gradić od dve hiljade stanovnika svakog Avgusta. Zahvaljujući festivalu Guča je postala poznata u celom svetu kao mesto održavanja najvećeg festivala trubačke muzike širom planete, gde su još zatupljene i druge tradicionalne vrednosti, kao što su tradicionalne pesme, igre i nošnje regiona Dragačeva i Zapadne Srbije.

Od kako je knez Miloš Obrenović po svojoj naredbi oformio prvi vojni trubački orkestar 1831. Godine truba se odomaćila kod stanovništva i postala deo njihove kulture i tradicije.

Guča i zvuk trube u ovom delu Srbije tradicionalno prati svaki veći događaj, od proslave rođenja, krštenja, venčanja, porodičnih slava, ali je i sastavni deo sahrana uz čiji zvuk se ljudi opraštaju od ovog sveta.

Muzika u Srbiji je veoma raznolika za tako malu teritoriju, gde dominiraju tri različita pravca narodne muzike, ona koja se svira u Zapadnoj srbiji gde dominiraju parni ritmovi u vidu sporih pesama za pevanje i brzih kola – za igru, zatim muzika južne srbije koja se bazira na specifičnim neparnim ritmovima u pesmama i igrama, i sa naglašenim emotivnim tonovima i načinom na koji muzičari proizvode isti. Takođe, tu je i specifičan muzički odraz Istočne Srbije, sa svojim karakteristikama i posebnostima. Čime su se godinama izdiferencirala tri regiona kao tri poznata centra sa poznatim trubačima danas.

Prvi Dragačevski sabor trubača,, Guča“ održan je 16.  Oktobra 1961. godine u porti crkve Svetog Aranđela Gavrila, u centru Guče, na kome su učestovali samo orkestri iz Dragačeva, a pobednik prvog sabora bio je Desimir Perišić. Na prvom saboru ustanovljena je i himna festivala, tradicionalna pesma „Sa Ovčara i Kablara“, koja i dan danas predstavlja pesmu koja u izvedbi preko 200 trubača takmičara, čini zaštitni znak sabora.

Istoriju festivala obeležile su trubačke zvezde kao što su Bakija Bakić, Fejat Sejdić, Slobodan Salijević…

Danas su najpoznatiji trubači Dejan Lazarević, Dejan Petrović, Boban i Marko Marković, Elvis Ajdinović, Ekrem Mamutović, Veljko Ostojić i drugi, koji sa svojim orkestrima iz godine u godinu podižu nivo i kvalitet svirke na nezamislivo visok nivo.

Od 2000. godine, zvanična zastava Dragačevskog sabora trubača u Guči, viori se i na najvišem vrhu sveta, Mont Everestu, gde je ponosno postavio dragačevac Dragan Jaćimović, iz sela Puhova.

Na festival decenijama dolaze orkestri iz svih krajeva Srbije, a Guče je prihvatila najbolje instrumentaliste i orkestre. Sabor je ubrzo postao „Visoka škola“ trubaštva, gde se kvalitet uvek prepoznavao, sticao i kvalitetom se uspeh i postizao. Tako je i dan danas.

Da bi ste stekla titula „prva truba Guče“ nakon prolaska predkvalifikacionih takmičenja, potrebno je doći u Guču i u konkurenciji dvadeset vrhunskih orkestara potvrditi zvanje majstora trube, A to se jedino može u okrilju Dragačevskog sabora, izvođenjem raznovrsnih komada, pre svega narodnih kola i pesama u slobodnom harmosnkom aranžmanu, iznijansiranom dinamikom u stilu karakterističnom za kraj odakle orkestar dolazi.

Južnjačka kola obično su sa primesama orjentalnih aksak ritmova, sa naglašenom bubnjarskom svirkom sa dve palice, „čukanom“ u desnoj ruci i manjim „prutem“ u levoj, savršeno razdvajajući neparne ritmove od sedmo osminskog do ritma podeljenog u taktovima od jedanaest osmina.

Od svega četiri truba i jednog bubnjara koliko su orkestri imali na početku zasnivanja festivala, danas su orkestri narasli do deset članova. Tri do četiri solo trube koje sviraju kapelisti, zatim tri basfligorne ili tenor trube, jedne bas trube, doboša i velikog bubnja koji obavezno ima i činelu na vrhu.

Čuveni pisac i slikar Momo Kapor, u svom aturoskom tekstu objavljenom u listu NIN 2009. godine, između ostalog napisao je:

„Sva muka i bes, sva lepota i tuga, sva radost i muzika, koji se sakupe za godinu dana u Srbiji, prve nedelje avgusta šiknu u nebo kroz blistava grla truba na saboru u Guči.. To je događaj na koji seljačka Srbija čeka punih godinu dana. Tada Guča, varošica u brdima, postaje svetska prestonica trube.

I kao što je šljiva madžarka u ovom delu Srbije pronašla najpogodnije tlo za svoje sokove, isto tako se primila i truba, do tada nepoznata srpskim muzičarima. Pokazalo se da nijednim muzičkim instrumentom, čak ni violinom za koju su bili majstori cigani, ne može bolje izraziti suština bića ovog naroda, ponekad kroz krik, često kroz suze, jecaje ili promukli smeh, a najčešće kroz obesne taktove narodnih kola, punih razuzdanih radosti.

I sada su se sa svih strana sjatili svi u Guču. I oni koji su tek nedavno prvi put dunuli u pisak, i oni što su živeli od sviranja po svadbama, sahranama, vašarima i zabitim krčmama. Bilo je među njima svakojakih, onih u seljačkim gunjevima i opancima šiljkanima, sa šajkačama na glavama i drugih, što su već stekli ime pa se odenuli u svilene košulje jarkih boja i širokih rukava, prsluke i lakovane cipele. Došli su odršani orkestri bez sluha i imalo muzikalnosti, uvežbani ansambli, koji su već nastupali na televiziji i igrali po filmovima, ciganski orkestri sa rumunske i bugarske granice i družine sa imenima nagrada ispisanim na bubnjevima pozlaćenih činela – čak i ansambl američkih marinaca.

U Guču su se sjatili i rojevi domaćih i stranih filmskih i televizijskih ekipa da zabeleže kamerama još jedan potpuno nepredvidiv uzlet srpskog duha. Već prve noći, podanici prestonice trube zaplitali su jezicima i provlačili se kroz stolove pod šatrama u osmicama, opijeni raskošnim zvukom i pićem što se nemilice točilo na svakom koraku.

Nejbrojniji među njima došli su iz obližnjih gradova i Beograda, a nije bilo malo ni onih što su stigli iz Evrope i Amerike, da nedelju dana traže i pronalaze svoje zaboravljene korene.

Samo na ovom mestu mogle su da se sretnu leptir mašne sa šajkačama, mlade lepotice sa slavnim pijanim starcima, dame odevene po poslednjoj pariskoj modi sa zabrađenim seljankama, pod šatrama koje su bazdile po rakiji, pečenom mesu i duvanskom dimu što je naprosto kuljao iz njih.

Svaka šatra postajala je iprovizovana gostionica sa rasparenim stolicama i sastavljenim stolovima, prekrivenim čaršavima, u kojoj su se smenjivala i nadmetala, naizmenično, po dva-tri duvačka orkestra. Pred jutro, iskolačenih očiju okrenuli bi svoje trube jedni naspram drugih izduvavajući svoju nagomilanu snagu i bes kroz njih, nadmećući se ko će koga da nadjača i otera sa poprišta.

Lepotice su se pele na stolove i igrale, a muškarci padali u dert, razvezivali kravate i popuštali kaiševe ispod nabreklih trbuha.

Danonoćno su se oko šatri okretali prasići i jaganjci, a na nekoliko mesta i teški volovi, sa kojih su vešti majstori odsecali već pečene delove i u režnjevima ih prodavali u rasečenim lepinjama, dok se sledeći sloj pekao.

Ono što je potpuno nelogično u Guči, kuva se u velikim zamljanim loncima i zvoe se – svadbarski kupus. Kiseli kupus u avgust – to me zaprepašćuje.“

Izvor : www.gucafestival.rs